Trafik ışıkları uygulaması, önceleri demiryollarının trenleri
kontrol için uyguladığı sinyaller Örnek alınarak başlamıştır. Demiryolları
idaresi kırmızı rengi 'dur' sinyali olarak seçmişti. Kırmızı renk kan rengi
olduğundan asırlar boyu tehlikenin, tahribatın ve ölümün simgesi olmuştur.
Demiryolları ilk faaliyete geçtiği 1830'lu yıllarda 'ikaz' ışığının rengi yeşil,
'geç' ışığının ise beyazdı.
Bir süre sonra beyaz sinyal problem yaratmaya başladı. Beyaz
renkli 'geç' sinyali diğer sokak lambaları ile karıştırılabiliyordu. Ama daha da
kötüsü 'dur' işaretlerine konulan kırmızı mercekler yerlerinden düşünce ışık
beyazlaşıyor, 'geç' sinyali olarak algılanıyor ve kazalara yol
açabiliyordu.
Sonunda demiryolcular kırmızıyı 'dur', yeşili 'geç' sarı rengi
de 'ikaz' sinyali olarak kullanmaya başladılar. Bilindiği gibi sarı, renk
spektrumu içinde en göz alıcı renktir. Böylece makinist bir sinyalin bulunması
gereken yerde beyaz ışığı görürse, bir şeylerin yanlış olduğunu anlıyor ve
tedbirini alıyordu.
Karayollarına gelince, yollarda sadece atların ve at
arabalarının bulunduğu tarihlerde bile dünyanın büyük şehirlerinde trafik
sorundu. İlk trafik lambası otomobillerin ortaya çıkmasından çok önce 1868'de
Londra'da kullanıldı. Gazla yakılan ve bir eksen etrafında döndürülebilen
kırmızı ve yeşil lambalar bir yıl sonra patlayıp, kendilerini çeviren polisi de
yaralayınca bu uygulama ortadan kalktı.
Ama öte yandan otomobillerin ortaya çıkması ve şehirlerde
dolaşmaya başlamalarıyla birlikte durum iyice kötüleşti. Çeşitli şehirlerde
değişik uygulamalar yapıldı. Demiryollarındaki uygulama örnek alındı ama
demiryollarında birbirine paralel iki hat vardı. Bu sistem iki yolun kesiştiği
kavşaklarda işe yaramıyordu.
Sonunda günümüzdekilere benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik
lambasını, ilkokul mezunu ve ABD'deki Cleveland'da otomobil sahibi ilk siyah
olan Garrett Morgan geliştirdi. 1914'de ilk denemelerine başlayan Morgan 1923'de
de patentini aldı. Morgan 1963'de ölümünden az önce patentini 40 bin dolara
General Electric firmasına sattı.
Morgan'ın lambaları demiryollarına benzer şekilde bir "T"
üzerinde kırmızı ve yeşil iki lambadan ibaretti. Çok geçmeden ikaz anlamında
sarı lamba da ilave edildi ve uygulama bütün dünyaya süratle yayıldı.
Aradan geçen yıllara rağmen sarı renk hala 'ikaz' anlamındadır
ama günümüz sürücüleri onu 'geç' sinyali olarak algılıyorlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder